انواع سیستم اعلام حریق

سبستم های اعلام حریق از جمله مهمترین تجهیزات اطفا حریق بوده که بسیار برای ایمنی ساختمان ها حائز اهمیت است.امروزه در مقررات ساخت ساختمان ها، به خصوص آپارتمان و برجها، اجرای قوانین حفاظت از ساختمان در برابر آتش سوزی امری ضروری است.

یک سیستم اعلام حریق مجموعه ای از تجهیزات اعلام حریق نظیر دتکتور دود، حرارت، شعله و گاز است. سیستم اعلام حریق برای تشخیص علائم حریق و هشدار دادن از طریق آژیرها و فلاشرها استفاده می گردد. طراحی، اجرا و استفاده درست از این سیستم، میتواند سبب جلوگیری از بسیاری خطرات جانی و مالی را گردد. ولی توجه به اهمیت بالای سیستم های اعلان حریق در پروژه های صنعتی و ساختمانی، متاسفانه بیش از 90درصد پروژه های سیستم های اعلان حریقی که در کشور کار انجام میشوند، نهایت پس از چند ماه خاموش و بلا استفاده می گردند. همچنین امروزه از سیستم های اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان ها و اماکن مسکونی و صنعتی استفاده می گردد تا خسارات ناشی از حریق را به حداقل رساند. همچنین برای اطلاع دادن به ساکنین ساختمان در مواقع بروز حریق از این سیستم ها استفاده شده تا حدالامکان از تلفات جانی جلوگیری گردد.

به نقل از سایت جامع آتش نشانی ایران : بیشتر آتش سوزی ها در خانه از بی دقتی شروع می شود ، بنابراین دانستن اینکه چه عواملی از شایع ترین موارد در شروع آتش سوزی در منازل می باشد ، می تواند بسیار مهم و تاثیر گذار باشد.

از مهم ترین موارد می توان 5 عامل زیر را می توانیم نام ببریم:

انواع سیستم های اعلام حریق

• سیستم اعلام حریق موضعی (خانگی)
•  سیستمهای کشف و اعلام حریق خودکار متعارف (معمولی)
• سیستمهای کشف و اعلام حریق خودکار با قابلیت آدرس دهی (آنالوگ پیشرفته تر)

سیستم های معمولی

این سیستم ها دو حالت «روشن » و «خاموش » دارد. این سیستم ها فقط آتش را تشخیص می دهند و پدیده های دیگر مانند دود، گرد و غبار و بخار را نمی تواند تشخیص دهد. کنترل پنل این سیستم ها فقط منطقه و یا مداری را که دچار مشکل شده است را نشان میدهد و محل دقیق مشکل را نمی تواند مشخص کند.

اصولا از این سیستم برای ساختمان های کوچک استفاده می شود.

برای آشنایی با نکات ایمنی مدارس در برابر اتش سوزی کلیک کنید

سیستمهای اعلام حریق خانگی

سیستم های اعلام حریق خانگی معمولا نسبت به دود حساس بوده و دارای یک آژیر کوچک در داخل کاشف می باشد که از باتری یا برق شهر تغذیه می‌کند. این سیستم‌ها را می‌توانید در ساختمانهای یک طبقه نصب نمایید اما باید توجه داشته باشید که آنرا بطور صحیح نصب و بموقع سرویس شوند. حتما این نکته را در نظر بگیرید که کاشفهای حریق موضعی را نباید در ساختمان‌های بیش از یک طبقه و یا در یک فضای دوبلکس نصب نمایید.

تمامی ساختمان‌های ۵ طبقه و بالاتر ملزم به استفاده از سیستم اعلام حریق خانگی هستند تا در صورت نیاز بتوان از آنها بهترین استفاده را نمود.
لازم به ذکر است که هیچگاه خودتان این سیستم ها را نصب نکنید و حتما از افراد مجرب که مورد تایید سازمان آتش نشانی آتش نشانی هم هستند استفاده کنید.

و حتما باید بعد از نصب و راه اندازی سیستم اعلام حریق خانگی در ساختمان کارشناس سازمان آتش نشانی آنرا تایید نمایند. همچنین در بازار برندهای مختلفی در زمینه تولید سیستم اعلام حریق فعالیت می‌کنند که حتما باید تاییدیه سازمان آتش نشانی را اخذ کرده باشند.

سیستم های آنالوگ آدرس پذیر :

روند این سیستم ارتباط دو طرفه بین کنترل پنل و دتکتورهای مربوطه می باشد. هر دستگاه تشخیص حریق یک آدرس منحصر به فرد در سیستم دارد و کنترل پنل به صورت جداگانه وجود آتش را میتواند تشخیص دهد.

اجزای کلیدی یک سیستم اعلام حریق :

به طور کلی هر سیستم اعلام حریق متشکل از بخش های زیر است:

مرکز کنترل اعلام حریق: وظیفه کنترل ورودی ها و خروجی ها را بر عهده دار است.

تجهیزات ورودی: مانند انواع دتکتورهای دود، حرارت، گاز، شعله، شستی اعلام حریق و…

انواع تجهیزات هشداردهنده: مانند آژیر اعلام حریق، فلاشر و…

منبع تغذیه: وظیفه تامین انرژی الکتریکی سیستم را در طول دوره فعالیتش بر عهده دار است.

تجهیزات جانبی دیگری نیز نظیر انواع ماژول های ورودی و ماژول های خروجی که برای ارتباط سیستم اعلان حریق با سایر سیستم ها و تجهیزات به کار می روند.

کنترل پنل  (زنگ هشدار):

کنترل پنل مغز سیستم اعلام حریق است و به طور مداوم بر دتکتورها نظارت میکند و از طریق امکانات محافظت شده نصب شده، در صورت وجود نشانه ای از آتش عکس العمل نشان می دهدمجموعه عملیات کنترل پنل شامل موارد ذیل می باشد:

• صدای آلارم تخلیه تاسیسات
• اطلاع دادن به آتش نشانی
• اطلاع دادن به مدیریت ساختمان
• بستن درهای آتش و دود
• راه اندازی سیستم های تهویه دود
• آغاز عملیات و خاموش کردن خدمات دیگر ساختمان

دتکتورها :

• دتکتور حرارت
• دتکتور حرارتی خطی
• دتکتورهای فیبر نوری گرما خطی
• دتکتورهای دود یونیزاسیون
• دتکتورهای دود نوری
• دتکتورهای چند ضوابطه هوشمند
• دتکتورهای دود
• دتکتورهای پرتو
• دتکتورهای شعله

انواع سیستم های هشدار آتش

• سیستم اعلام حریق دستی، با نقاط تماس دستی فعال میشود.
• سیستم اعلام حریق آتش، با دتکتور گرمایی خودکار و نقاط تماس دستی فعال میشود.
• سیستم اعلام حریق آتش خودکار، بوسیله دتکتورهای دود و نقاط تماس دستی فعال میشود.
• سیستم خودکار آبپاش آتش و سیستم اعلام حریق دستی

استانداردهای سیستم های اعلام حریق

استاندارد NFPA72

استاندارد آمریکایی NFPA72 یکی از به روزترین استانداردهای طراحی سیستم های اعلان حریق است که هر سه سال به روز رسانی می گردد. آخرین نسخه این استاندارد (نسخه 2019) به تازگی منتشر شده.

موارد زیر تحت پوشش استاندارد NFPA72 قرار می گیرد:

کاربردها، نصب، جانمایی، عملکرد، بازرسی، تست و تعمیر و نگهداری سیستم های اعلان حریق، ایستگاه های نظارت بر سیستم های آلارم، سیستم های گزارش دهی هشدارهای اضطراری عمومی، تجهیزات هشدار حریق و سیستم های ارتباطی اضطراری (ECS) و تجهیزات آنها.

استاندارد BS5839

استاندارد BS5839 یک استاندارد انگلیسی در خصوص طراحی و اجرای سیست های اعلان حریق می باشد. آخرین نسخۀ آن در سال 2017 منتشر گشته است. سادگی استفاده از این استاندارد باعث شده که بیشتر پیمانکاران در پروژه های خود از این استاندارد استفاده نمایند. همچنین لازم به ذکر است که نسخه 2013 این استاندارد توسط سازمان ملی استاندارد ایران، تحت عنوان استاندارد ملی اعلام حریق ترجمه فارسی و تدوین شده است.

انواع کاشف های حریق:

کاشف های حرارتی  (ثابت -متغییر)

کاشف های حرارتی با توجه به مکانیسم و ساختمان به صورت اپتیکی یا حرارتی حریق را شناسایی می نمایند.

اگر کاشف حرارتی ثابت باشد: زمانی شروع به کار می کند که گیرنده آن مقدار حرارت معینی را در کنار خود دریافت نماید. حد عمل این کاشفها عموما 135 درجه فارنهایت یا حدود 60 درجه سانتیگراد میباشد. حسگر این کاشف ممکن است فیوزی ذوب شونده یا فیوزهای مبتنی بر خاصیت ترموکوپل یا بیمتالیک باشد که در هر دو حالت دریافت حرارت کافی باعث عمل دستگاه میگردد.

اگر کاشف حرارتی متغییر باشد: در این مدل زمانی که روند افزایش درجه حرارت هوای محدوده کاشف با روند قابل قبول دستگاه متناسب نباشد، دستگاه شروع به عمل کردن می نماید دراین کاشف المنتهای عمل کننده برحسب سرعت تغییرات درجه حرارت 15 – 12 درجه کلوین درهر دقیقه عمل میکنند. درصورتیکه سرعت افزایش دما بیش از این مقدار باشد دستگاه عمل مینماید.

کاشف های دودی ذرات  ( یونیزه – فتوالکتریک)

این کاشف ها وظیفه تشخیص انواع ذرات حاصل از آتش سوزی را بر عهده دارند.

کاشف یونیزه: این کاشف به قدر دقیق طراحی شده که میتواند حضور ذرات 01 / 0 تا یک میکرون را به راحتی تشخیص دهد. محفظه نیمه هادی که در این دستگاه تعبیه شده است،به طور مرتب هوای عبوری را یونیزه میکند. یونیزاسیون هوای داخل محفظه توسط پرتو آلفا از یک منبع رادیواکتیو صورت میگیرد.

کاشف فتوالکتریک: در درون محفظه این مدل یک منبع تولید نور مرئی یا لیزر قرار گرفته که بطور مستقیم یا تحت زاویه 90 درجه (با انعکاس از روی آینه) برچشم الکترونیک (سلول فتوالکتریک) می تابد. درصورت وجود تیرگی ناشی از ذرات، جریان نورکاهش پیدا میکند و همین مورد باعث تحریک آن و اعلام حریق می شود.

کاشف های شعله ای: این مدل از کاشفها به نورهای مرئی شعله که طول موجشان بین 760 – 380 نانومتر می باشد حساس هستند و جزو کاشفهای سریع و مطمئن به حساب می آیند. این نمونه تقریبا شبیه به اشف فتوالکتریک اما با حساسیت بالا می باشد. در این مدل به جای منبع نور، پرتوهای نور مرئی ناشی از حریق توسط عدسی هایی متمرکز شده و به سلول فتوالکتریک تابانده میشوند. برخی مدلهای این کاشف طیف مادون قرمز یا ماورای بنفش حاصل از شعله را نیز آشکار میسازند.

کاشف های گازیاب :  همانطور که ازاسم این مدل پیداست، این کاشف ها برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گازهای ناشی از حریق استفاده می شوند. در واقع میتوان گفت این دستگاه  از وسایل اندازه گیری گازهاست که کاربرد ویژه ای نیز دارد و در تراکم خاصی برای جلوگیری از انفجار گاز، اعلام خطر می نمایند. این کاشفها معمولا برای یک گاز یا بخار بوده و در تراکم معینی فعال میشوند.

کاشف های لیزر : این نوع از کاشف ها تنفسی بوده و دود از طریق یک سری لوله P.V.C فشرده که در اطراف محل و در زیر پوشش نصب میشوند، توسط هواکشهای بسیار قوی به داخل محفظه کاشف مکیده شده و در جریان اشعه لیزر قرار میگیرند.

بیشتر بخوانید: چندین دلیل آتش سوزی خودروها